Bestaat er iets als weekendverslaving? Volgens het handboek van de psychiatrie, de DSM-V, ben je als je elk weekend gebruikt niet gelijk verslaafd. De DSM-V definieert een “stoornis in het gebruik van middelen” met een lijst van elf criteria zoals:
- “mislukte pogingen [gedaan] om te minderen of te stoppen” en
- “gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd.”
Wie vier of vijf vakjes aanvinkt heeft een “ernstige stoornis”. Als je het echt alleen in het weekend doet, heb je waarschijnlijk niet een ‘ernstige stoornis’. De kern van verslaving is of je je gebruik onder controle hebt. Als je het doordeweeks niet doet, heb je blijkbaar toch een mate van beheersing. Maar als je bijvoorbeeld de eerste drie dagen van de week altijd moe bent, je vaak ziek meldt of er spijt van hebt, ervaar je toch een vorm van last.
Wel risicovol
Ook al ben je misschien volgens de officiële diagnose waarschijnlijk niet verslaafd, dan is het gebruik alsnog risicovol en heb je zeker te maken met enkele symptomen van verslaving. Het wordt steeds moeilijker om te minderen als je eenmaal veel gebruikt.
Mensen uit je omgeving
Ook kunnen de mensen met wie je omgaat een rol spelen in je feestgedrag en drugsgebruik. Dat kan beide kanten op werken. Mensen hebben de natuurlijke neiging om vrienden uit te zoeken met dezelfde levensstijl. Dat geldt zeker voor mensen die veel uitgaan en drugs gebruiken. Als je wilt stoppen met de levensstijl zullen echt goede vrienden dat wel begrijpen, maar soms kan het nodig zijn om uit een vriendengroep te vertrekken. En andersom: als je vaker gebruikt, zal je soms naar mensen toe trekken die net iets meer of riskanter gebruiken. Je gebruikt het dan als smoesje: kijk er is iemand die het nog bonter maakt dan ik, dus bij mij valt het wel mee. Het kan dus een goed begin zijn om eens een paar weekends over te slaan om te kijken hoe dat gaat. Lukt dat niet, dan heeft dat vaak verschillende redenen.
Triggers vermijden
De meeste kun je waarschijnlijk zelf wel bedenken, maar het is goed om in je achterhoofd te houden wat het precies triggert, zeker als je gebruik wat trekjes krijgt van verslaving. Dan kan alles je doen denken aan dat lekkere gevoel van bijvoorbeeld de coke of speed. Dat kan een bepaald café zijn, een vriend of vriendin, of een muzieksoort – waardoor je voornemens de mist in gaan. Onderschat ook zeker niet het ontremmende effect van alcohol: een paar glazen kunnen het ‘fuck it’-moment enorm versnellen. Veel mensen die stoppen met roken zullen dat herkennen: doordeweeks gaat het goed, maar na een paar biertjes in het café met vrienden steken ze toch weer een sigaret op.
Anonieme online test
Als het niet lukt die triggers te vermijden en je vaker gebruikt dan je zou willen, kan je eerst een zelftest maken waarmee je kunt kijken of je risicovol gebruikt. Je krijgt meteen de uitslag, die je adviseert of het verstandig is om te stoppen of minderen. Veel mensen kunnen dat zonder hulp. Het is laagdrempelig en het geeft net een zetje in de goede richting. Ook kun je online hulp zoeken via programma’s waar je je gebruik bij houdt en je krijgt informatie en tips.
Hoe kun je verslaving herkennen?
Professionele hulp
Weinig jongeren gebruiken elk weekend en zoeken daar professionele hulp voor: als je zelf nog geen last ervaart, is de stap naar een adviesgesprek groot. Als het goed gaat op je werk, in je relatie en sociale leven, dan is er ook geen motivatie om te stoppen en is het waarschijnlijk ook niet nodig. Er zijn mensen die uit eigen initiatief een hulpgesprek aanvragen, maar vaak is er dan iets gebeurd: ze zijn in een vechtpartij beland, of een partner trekt hun gebruik niet meer of omdat hij of zij aan kinderen wil beginnen of een serieuze baan krijgt. Daardoor kan het besef ontstaan dat ze misschien toch zouden willen minderen of stoppen. Een adviesgesprek of behandeling is dan een mogelijkheid.